[ Pobierz całość w formacie PDF ]
J
ANUSZ
A
NUSIEWICZ
Kulturowa teoria j˛zyka.
Zarys problematyki
1. Wychodza˛c z zało˙enia, ˙e lingwistyka posiada swój szczególny, tzn. nie daja˛cy si˛
jednoznacznie okre´li´, przedmiot zainteresowa´
1
oraz ma wyja˛tkowy status w obr˛bie
nauk o człowieku i kulturze, sa
˛
dzimy, ˙e nale˙y przełama´ dotychczasowe ograniczenia
w sposobie traktowania obiektu jej zainteresowa´, polegaja˛ce na wzmo˙onej tendencji do
„strze˙enia własnej autonomii przez skupienie uwagi na tych aspektach badanej rzeczy-
wisto´ci, które stanowia˛ tylko jej wła´ciwe pole badania, nie podlegaja˛ce ingerencji innych
nauk. Wia˛˙e si˛ z tym skłonno´´ do odsuwania na bok wszelkich problemów pogranicz-
nych, które nieuchronnie – poprzez styczno´´ z innymi naukami – musza˛ t˛ nauk˛
konfrontowa´ z metodologiami przyległych dziedzin”
2
. Takie podej´cie ukazałoby nowe
perspektywy badawcze w dziedzinie j˛zykoznawstwa i przyczyniłoby si˛ do poszerzenia
naszej wiedzy o istocie j˛zyka, o jego podstawach, funkcjach, o jego wielopłaszczyzno-
wo´ci i wieloaspektowo´ci oraz o jego zwia˛zkach z człowiekiem, społecze´stwem, rze-
czywisto´cia˛ pozaj˛zykowa˛ i kultura˛. Jest to stwierdzenie o wa˙nych konsekwencjach
metodologicznych dla j˛zykoznawstwa, które cierpia˛c w dalszym cia˛gu na młodzie´cza˛
„chorob˛” autonomii oraz wykazuja˛c postaw˛ obronna˛ w stosunku do innych, pokrewnych
jej nauk o człowieku, znalazło si˛ obecnie w stanie kryzysu trudnego do przezwyci˛˙enia
3
.
By´ mo˙e próba potraktowania j
˛
zyka jako najwa˙niejszego tworu kultury, jej podsta-
wowego składnika, a zarazem czynnika sprawczego (implikatora) – „utrwalacza”, rezer-
wuaru, przeno´nika i przeka´nika tre´ci kulturowych, wytworzonego przez człowieka
i społecze´stwo i cia
˛
gle wytwarzanego, doprowadzi do utworzenia nowych obszarów
zainteresowa´ j˛zykoznawstwa i nowych sposobów wyra˙ania spraw dotycza˛cych statusu
j˛zyka, jego podstaw, genezy, natury, przedmiotu, miejsca w antropologii kultury i filozo-
fii kultury oraz rozmaitych powia˛za´ z innymi, antropocentrycznie zorientowanymi, dys-
cyplinami wiedzy i kultury. W tym uj˛ciu lingwistyka byłaby traktowana jako nauka
interdyscyplinarna, inspirowana przez inne nauki antropologiczne (np. socjologi˛, psycho-
logi˛, filozofi˛, etnografi˛, histori˛, archeologi˛ itp.) i ´ci´le zwia˛zana z nimi, da˛˙a˛c do
zrozumienia człowieka i społecze´stwa, a nie tylko – jak mówi A. Wierzbicka – „tekstów
lub abstrakcyjnych systemów”
4
. Człowiek za´ mo˙e by´ zrozumiany i opisany jedynie
poprzez twory intelektu, woli, emocji – twory jego psychiki i ´wiadomo´ci. Takim typo-
wym wytworem ´wiadomo´ci ludzkiej, nosza˛cym jej wybitne pi˛tno, jest j˛zyk, a obok
18
niego religia, sztuka, nauka, czyli – najogólniej rzecz ujmuja
˛
c – kultura. Wychodza
˛
c z tych
zało˙e´ i ida˛c za słowami L. Weisgerbera
5
, chcemy przełama´ dotychczasowe ogranicze-
nia (najcz˛´ciej strukturalistyczne i generatywistyczno-transformacyjne oraz behawiory-
styczne) w traktowaniu j
˛
zyka, polegaja
˛
ce na sprowadzaniu go li tylko do roli ´rodka
wyrazu i przekazu informacji, co jest jednocze´nie i prawda˛ i fałszem (prawda˛, bo j˛zyk
faktycznie słu˙y do przekazywania informacji i jest narz˛dziem komunikacji mi˛dzyludz-
kiej, fałszem – w tym sensie, ˙e j˛zyk posiada wiele innych, równie wa˙nych funkcji)
i pragniemy za istot˛ j˛zyka przyja˛´ zawarty w nim dorobek kulturowy pewnej społecz-
no´ci, b˛da˛cy zarazem magazynem informacji o rzeczywisto´ci, w której ta społeczno´´
egzystowała i egzystuje, jak i wyrazem, zbiorem do´wiadcze´ społecznych wyrosłych
z okre´lonej praktyki społecznej, wyrosłych w obcowaniu z ta˛ rzeczywisto´cia˛, zebranych
i nagromadzonych w cia˛gu wielu pokole´, utrwalonych w j˛zyku i przekazywanych
z pokolenia na pokolenie. Informacje te i do´wiadczenia kumulowały si˛ na przestrzeni
stuleci w j˛zyku, zmieniaja˛c si˛ lub nie, a oparte były one najcz˛´ciej o tzw. naiwny
realizm, czyli – innymi słowy – były to „wyobra˙enia zdroworozsa
˛
dkowe”, uznaja
˛
ce, i˙
przedmioty sa˛ w rzeczywisto´ci takie jakimi je widzimy, a wi˛c identyczne z naszymi
spostrze˙eniami i poj˛ciami. Sta˛d te˙ mówi si˛ cz˛sto o j˛zyku (mamy tu na my´li j˛zyk
naturalny), ˙e jest „rezerwuarem zdrowego rozsa
˛
dku”. „To w oparciu o zdrowy rozsa
˛
dek,
zawarty w powszechnym u˙yciu j˛zyka naturalnego, ludzko´´ zorganizowała si˛, prze-
trwała, rozwin˛ła społecze´stwa, nauk˛, sztuk˛, moralno´´, religi˛ – a wi˛c ludzka˛ kultur˛.
Cała bowiem ludzka działalno´´ racjonalna wyrosła ze zdroworozsa
˛
dkowych zasobów
j˛zyka naturalnego” – twierdzi M. A. K r a˛ p i e c w ksia˛˙ce
J˛zyk i ´wiat realny
6
. Sta˛d te˙
faktem niezaprzeczalnym jest powszechnie przyj˛te stwierdzenie, ˙e j˛zyk implikował
i warunkował rozwój kultury i jako taki jest jednym z podstawowych, najwa˙niejszych
i najpełniejszych ´ródeł wiedzy i informacji o danej kulturze
7
.
Naszym zamierzeniem badawczym jest zaj˛cie si˛ problematyka˛ kulturowej teorii
j˛zyka, rozumianej, najogólniej rzecz biora˛c, jako teoria zajmuja˛ca si˛ wieloaspektowo-
´cia˛, wielopłaszczyznowo´cia˛ i wielofunkcyjno´cia˛ j˛zyka w stosunku do kultury oraz
penetruja˛ca mo˙liwie najpełniej poj˛te relacje mi˛dzy j˛zykiem a kultura˛, przy zało˙eniu,
˙e do tre´ci, form, sposobów istnienia kultury, dochodzi si˛ wychodza˛c od faktów j˛zyko-
wych – a nie odwrotnie. Byłaby to wi
˛
c kultura widziana poprzez j
˛
zyk i jego jednostki
(produkty), z niego i z nich ekscerpowana i wydobywana oraz ujawniana przy pomocy
j˛zyka i jego ´rodków. Czy mo˙na by tu było mówi´ o jakiej´ j˛zykowej wizji, teorii, uj˛ciu
kultury? Na to pytanie mo˙na by było odpowiedzie´ twierdza
˛
co, zwa˙ywszy na to, ˙e j
˛
zyk
jest sam faktem kulturowym, a z drugiej strony jest najbardziej pełnym i wszechstronnym
´ródłem wiedzy o kulturze, ´rodkiem i narz˛dziem utrwalania, magazynowania, przeno-
szenia i przekazywania tre´ci kulturowych, narz
˛
dziem interpretacji wzorców kulturo-
wych oraz wykładnia˛ innych (niej˛zykowych) systemów semiotycznych (obrz˛dów, zna-
ków grzeczno´ciowych itp.). W teorii tej chodziłoby wi˛c o odpowied´ na pytanie, jak
poprzez j˛zyk i jego produkty poznawa´ kultur˛, dociera´ do jej tre´ci, form, objawów,
wykrywa´ je; w jaki sposób informacje czerpane z j˛zyka, jego jednostek, wytworów
moga˛ by´ i sa˛ wykorzystywane w badaniach kultury? Chodzi´ te˙ b˛dzie o danie odpo-
wiedzi na pytanie: dlaczego j˛zyk jest tworem kultury i okre´lonym faktem kulturowym,
dlaczego jest swoistym przewodnikiem po kulturze, jej najpełniejszym wyrazicielem
i rezerwuarem.
Celem kulturowej teorii j˛zyka jest pełniejsze, wszechstronniejsze i gł˛bsze poznanie
i zrozumienie człowieka, jego natury, istoty ludzkiego ˙ycia duchowego – istoty kultury –
19
poprzez badanie zawartych w j
˛
zyku tre´ci, form i wzorców kultury, poprzez badanie
zakodowanego w nim uj˛cia rzeczywisto´ci (
kultura rzeczywisto´c
i) oraz systemu aksjo-
logiczno-normatywnego danego społecze´stwa (
kultura warto´ci
) przekazywanego po-
przez j
˛
zyk z pokolenia na pokolenie, cia
˛
gle kształtowanego i kształtuja
˛
cego si
˛
.
Poprzez badanie mo˙liwie wszystkich relacji j˛zyk – kultura, pragniemy opisa´ i wy-
odr˛bni´ równie˙ typowe kulturowe funkcje j˛zyka oraz da´ prób˛ jego kulturowej
definicji. Pragniemy, innymi słowy, odpowiedzie´ na pytanie: jaka kultura, wiedza kultu-
rowa, zawarta jest w danym j˛zyku i przez ten j˛zyk dost˛pna. Przyjmujemy przy tym
zasad˛ metodologiczna˛, według której istota˛ j˛zyka, jego podstawowa˛ oraz zasadnicza˛
funkcja˛ jest nie tylko komunikowanie wewn˛trznych prze˙y´ jednostki czy społecze´stwa,
dotycza˛cych rzeczywisto´ci przyrodniczej i społecznej, rzeczywisto´ci my´li i – w ko´cu
– rzeczywisto´ci samego j˛zyka, nie tylko ujmowanie i odzwierciedlanie tej rzeczywisto´ci
oraz jej wyra˙anie, nie tylko przekazywanie informacji słu˙a˛ce porozumiewaniu si˛, ale
równie˙ – i przede wszystkim – sposób konceptualizacji i strukturalizacji tej rzeczywisto-
´ci, sposób jej interpretacji, kategoryzacji i taksonomizacji, sposób jej ogla
˛
du i – co
najwa˙niejsze – jej warto´ciowanie.
Chodzi´ nam b˛dzie o badanie kulturowych funkcji j˛zyka, głównie za´ o opis funkcji
akumulatywnej (kumulatywnej), która polega na gromadzeniu w systemie j
˛
zyka okre´lo-
nych informacji o rzeczywisto´ci i okre´lonego do´wiadczenia społecznego oraz na utrwa-
leniu, przenoszeniu i przekazywaniu przyszłym pokoleniom wiedzy i wspomnianego ju˙
do´wiadczenia danej wspólnoty j
˛
zykowej, jej tradycji kulturowych, systemu warto´ci,
ocen i norm moralnych
8
. Istotne b˛dzie równie˙ opisanie kolejnej kulturowej funkcji
j˛zyka, mianowicie funkcji poznawczej, która okre´la sposób uj˛cia rzeczywisto´ci przez
j˛zyk i sposób dotarcia do niej. J˛zyk w tym sensie jest narz˛dziem i ´rodkiem poznania
rzeczywisto´ci, ˙e głównie poprzez j˛zyk poznajemy rzeczywisto´´, do´wiadczamy jej,
za´ kategorie j˛zyka sa˛ nie tylko pewnymi, wysoce sformalizowanymi i uogólnionymi
obserwacjami empirycznymi i interpretacjami rzeczywisto´ci, ale równie˙ okre´lonymi
strukturami poznawczymi naszego intelektu. „Obiektywno´´ ´wiata (...) nie jest nam
dost˛pna bezpo´rednio, lecz do´wiadczamy jej za po´rednictwem j˛zyka. To, co i jak spo-
strzegamy, zale˙y od naszego j˛zyka, to j˛zyk przesa˛dza o tym, co mo˙emy dostrzec
i uzna´ za obiektywnie istnieja˛ce w naszym otoczeniu oraz j˛zyk decyduje o tym, jak
rozumiemy poddaja
˛
ce si
˛
naszej recepcji obiektywy”
9
. Od u˙ywanego w danej kulturze
j˛zyka (ba˛d´ j˛zyków) zale˙y bowiem nie tylko ´wiat wewn˛trznych prze˙y´ człowieka,
normy moralne i etyczne czy sposób zachowywania si˛ i post˛powania, ale równie˙
struktury, poprzez które postrzegane sa
˛
: przestrze´, czas, ilo´ci, jako´ci i inne fizyczne
wła´ciwo´ci rzeczywisto´ci materialnej (substancjonalnej) i niematerialnej (psychicznej,
´wiadomo´ciowej, abstrakcyjnej)
10
.
Chodzi´ te˙ b
˛
dzie o badanie udziału j
˛
zyka w osobniczym, jednostkowym rozwoju
człowieka, w rozwoju społecze´stwa, o badanie wpływu j˛zyka na proces formowania si˛
´wiadomo´ci jednostkowej oraz zbiorowej, a wi˛c o problem wpływu j˛zyka na rozumie-
nie i interpretacj˛, sposób widzenia tego ´wiata, w którym ˙yje jednostka i zbiorowo´´,
czyli – innymi słowy – chodzi o badanie, opis i wyja´nienie problematyki poznawczych
struktur j˛zyka – struktur, przez które „przebiegaja˛ procesy poznawcze dotycza˛ce bytu”
11
(rzeczywisto´ci). Sprawa jest podwójnie zło˙ona. Poznajemy, jak wida´, struktury po-
znawcze – struktury j˛zyka, ale równie˙ poznajemy rzeczywisto´´ poprzez te struktury i ta
czynno´´ jest pierwotna w stosunku do tej pierwszej
12
. Chodzi wi˛c o wyja´nianie i inter-
pretacj˛ struktur j˛zykowych, przez co dochodzi´ chcemy do zrozumienia i wyja´nienia
istoty człowieka jako takiego oraz otaczaja˛cego go ´wiata, który on – człowiek – w zna-
20
cznym stopniu postrzega poprzez danu mu j
˛
zyk. Zakładamy jednak˙e na wst
˛
pie, ˙e
„filozoficzne rozumienie ludzkiego j˛zyka mo˙e si˛ sta´ zrozumiałe jedynie w kontek´cie
bytu, my´li i j˛zyka”
13
– a j˛zyk i ludzka my´l b˛da˛ traktowane przez nas jako „narz˛dzia
lepszego poznania i wyja´nienia samego bytu”
14
.
Wa˙na wi˛c b˛dzie odpowied´ na pytanie: jakie formy my´lenia, rodzaje do´wiadcze´,
skale warto´ci i warto´ciowa´ zawarte sa˛ w systemie j˛zyka i jego podsystemach, jak
wygla˛da w j˛zyku to wszystko, co tworzy ludzka˛ wizj˛ ´wiata – wizj˛ ´wiata wspólnoty
komunikatywnej posługuja˛cej si˛ danym j˛zykiem.
3. W kulturowej teorii j˛zyka chcemy traktowa´ j˛zyk jako najwa˙niejszy fakt w obr˛-
bie kultury, zasadniczy składnik kultury, jej implikator a zarazem warunek jej istnienia.
J˛zyk jest swoistym rezerwuarem tre´ci, wzorców i form kultury, przy czym w ´wiecie
wzorców kulturowych pełni niejako podwójna˛ rol˛ – jedne wzorce wytwarza, wyra˙a,
przechowuje i przekazuje, a w stosunku do innych wzorców (pozaj˛zykowych) jest narz˛-
dziem ich interpretacji
15
. Jest wi
˛
c j
˛
zyk wytworem i przejawem kultury zarazem, ale te˙
i bez j˛zyka niemo˙liwe byłoby jej powstanie i rozwój. Jest te˙ j˛zyk „wła´ciwym kryte-
rium kultury”
16
, „kluczem do ´wiata”
17
, b˛da˛c jednosze´nie „podstawowym kluczem do
odczytywania i interpretacji warto´ci, wokół których koncentruja
˛
si
˛
poszczególne kultu-
ry” oraz „symbolicznym przewodnikiem po kulturze”
18
. J˛zyk jest równie˙ swoistym
archiwum kulturowym danej społeczno´ci, szczególnie zachowawczym elementem kultu-
ry – jak mówi J. L. Fischer
19
– poniewa˙ dawne przyzwyczajenia i nawyki w nim
utrwalone oraz system norm, warto´ci, jak równie˙ swoisty pogla˛d na ´wiat zawarty
w j˛zyku nie zmienia si˛ tak szybko, jak zmieniaja˛ si˛ struktury społeczne i kulturowe.
W tym sensie mo˙na nawet mówi´ o swoistym konserwatyzmie kulturowym j˛zyka,
odniesionym zarówno do ustalonego i wybranego w zamierzchłej przeszło´ci systemu
warto´ci, jak i do okre´lonych, stereotypowych i uproszczonych uj˛´ tej˙e rzeczywisto´ci,
jej odwzorowa´ i modeli. Mo˙na zaryzykowa´ twierdzenie, ˙e fundamentalny system
j˛zyka odniesiony do warto´ci i rzeczywisto´ci pozostaje chyba niezmienny do dzi´
20
.
W zwia˛zku z tym przyjmujemy pogla˛d L. Weisgerbera
21
, ˙e naiwny realizm j˛zykowy jest
istotnym zaw˛˙eniem poj˛cia j˛zyka tylko do ´rodka wyrazu i przekazu, do funkcji
narz˛dzia słu˙a˛cego do komunikowania okre´lonych tre´ci przedmiotowo – podmioto-
wych. Twierdzimy, ˙e takie rozumienie j
˛
zyka, charakterystyczne i typowe dla formali-
stycznych i scjentystycznych postaw badawczych, wywodza˛cych si˛ z neopozytywizmu
(głównie logicznego i empirycznego), takich jak strukturalizm, deskryptywizm, generaty-
wizm i transformacjonizm, jest ju˙ dzi´ poznawczo niepłodne i nie do utrzymania, ponie-
wa˙ j˛zyk „jako zjawisko ludzkie, integruja˛ce momenty poznawczo-relacyjne i wolitywne,
najdobitniej ´wiadczy o specyfice człowieka i jako taki wymyka si˛ metodom badawczym
scjentyzmu”
22
. Sa
˛
dzi´ nale˙y, ˙e odwrót od tych postaw i metod badawczych oraz zasto-
sowanie metod kulturowo-lingwistycznych (antropologicznych, etnolingwistycznych),
powinny posuna˛´ nasza˛ wiedz˛ o j˛zyku o dalszy krok oraz pozwoli´ lepiej ni˙ do tej pory
pozna´ istot˛ i natur˛ samego j˛zyka.
W naszych badaniach pragniemy si˛ skupi´ na kulturowych funkcjach j˛zyka i jego
tekstów. Jak ju˙ wspominali´my, jedna˛ z najwa˙niejszych takich funkcji jest funkcja
poznawcza, która dotyczy obiektywizacji rezultatów poznania ludzkiego oraz obiektywi-
zacji warto´ciowa´ tre´ci tego poznania. Inne, równie˙ wa˙ne funkcje, to: symboliczna –
polegaja˛ca na metaforycznym i symbolicznym ujmowaniu rzeczywisto´ci, akumulatywna
(kumulatywna) – polegaja˛ca na utrwalaniu, przenoszeniu i przekazywaniu przez j˛zyk
i jego teksty warto´ci i warto´ciowa´ okre´lonych klas desygnatów oraz do´wiadczenia
21
społecznego z nimi zwia
˛
zanego, narodowa – konsoliduja
˛
ca i wyodr
˛
bniaja
˛
ca jaka
˛
´ wspól-
not˛ komunikatywna˛ (np. naród, plemi˛ itp.), perswazyjna – polegaja˛ca na kierowaniu
zachowaniami ludzkimi, poprzez takie a nie inne ukształtowanie tekstu (funkcja ta dotyczy
w zasadzie tylko tekstów j
˛
zykowych) oraz poprzez to, ˙e j
˛
zyk (i tekst) przenosi uznane
i zaaprobowane społecznie warto´ci, oceny, warto´ciowania zjawisk oraz, w przypadku
tekstu, szereg przejawów stosunku nadawcy do rzeczywisto´ci wypowiedzi, przez co mo˙e
kształtowa´ odpowiednie postawy, oznaczaja˛ce gotowo´´ do takiego a nie innego działa-
nia. Funkcja ta, jak równie˙ ideologiczna funkcja tekstów j˛zykowych, jest bardzo wa˙na,
poniewa˙ zajmuje si˛ zagadnieniem funkcjonowania j˛zyka i jego tekstów w okre´lonej
kulturze w odniesieniu do takich zagadnie´ , jak: prawda, falsz, kłamstwo, sprawiedliwo´´
itp. Dotyczy ona równie˙ etycznego, wzgl˛dnie nieetycznego posługiwania si˛ j˛zykiem
(np. w celu manipulacji, okłamania, zastraszenia). Jej znajomo´´ przyczynia si˛ w znacz-
nej mierze do efektywnego posługiwania si˛ ´rodkami j˛zykowymi i do osia˛gania zamie-
rzonych celów. Sta˛d te˙ funkcja ta jest jednym z najwa˙niejszych obiektów zainteresowa´
pragmatyki lingwistycznej oraz stylistyki j
˛
zykoznawczej
23
. Na zako´czenie przegla
˛
du
kulturowych funkcji j˛zyka i tekstu j˛zykowego warto wspomnie´ o funkcji performatyw-
nej tekstów, polegaja˛cej na kreowaniu nowych obszarów rzeczywisto´ci i nowych faktów,
głównie w sferze niematerialnej, np. prawnej, obyczajowej itp. Zbli˙ona i podobna do niej
jest funkcja magiczna tekstów, polegaja˛ca, ogólnie rzecz biora˛c, na działaniu ´rodkami
j˛zyka i ich konstrukcjami na jaka˛´ rzeczywisto´´, zarówno substancjalna˛ jak i psychiczna˛,
´wiadomo´ciowa
˛
w celu osia
˛
gni
˛
cia zamierzonych celów, np. podporza
˛
dkowania czego´,
unieszkodliwienia, pokonania, zmiany itp.
24
. Mo˙na jeszcze wspomnie´ o funkcjach
pragmatycznych tekstu, rozumianych jako „okre´lone uporza˛dkowanie sensu maja˛cego
charakter dodatkowy w stosunku do sensu powiadomienia i wyra˙aja˛cego cel komunika-
cyjny, w którym dane wypowiedzenie zostało u˙yte”
25
. Ka˙da funkcja pragmatyczna
wyra˙a stosunek nadawcy do rzeczywisto´ci wypowiedzi lub do odbiorcy. Wyró˙nia si˛
nast˛puja˛ce funkcje pragmatyczne: modalne, wyra˙ania emocji, illokucyjne
26
.
W naszych badaniach pragn˛liby´my skupi´ uwag˛, ogólnie rzecz biora˛c, na tym, co
niesie j˛zyk i jego podsystemy oraz jego teksty – jakie tre´ci, wybory, modele, wzorce,
uj˛cia, warto´ci, oceny, interpretacje i kategoryzacje rzeczywisto´ci przedmiotowo-pod-
miotowej i dlaczego takie a nie inne oraz jakie sa˛ tego konsekwencje dla kultury danego
społecze´stwa (danej wspólnoty j
˛
zykowej), czyli – innymi słowy – chodzi´ nam b
˛
dzie
o badanie i opisywanie zobiektywizowanego stosunku emocjonalno-subiektywnego danej
wspólnoty komunikatywnej do oznaczanych przez znaki j˛zykowe klas desygnatów oraz
jej do´wiadcze´ i nawyków oraz zwyczajów wyrosłych na gruncie wielowiekowego
obcowania z tymi desygnatami. Chodzi´ b˛dzie te˙ o odpowied´ na pytanie, o ile stosunek
taki jest wynikiem warto´ciowa´ i ocen tych desygnatów dokonanych przez dana˛ społe-
czno´´, a o ile jest wyrazem do´wiadczenia wynikaja
˛
cego ze społecznej praktyki posługi-
wania si˛ tymi desygnatami i – co za tym idzie –ró˙nych skojarze´ (asocjacji) i konotacji,
jakie one nasuwaja˛, oraz wyobra˙e´ kulturowych i tradycji zwia˛zanych z danym znakiem
j˛zykowym b˛da˛cym „etykieta˛” desygnatu, klasy desygnatów i poj˛cia desygnatu oraz
„panuja˛cej w danym społecze´ stwie praktyki wyzyskiwania rzeczy i wielu innych czyn-
ników pozaj˛zykowych”
27
. Zasadniczym przy tym problemem badawczym kulturowej
teorii j˛zyka w tej dziedzinie bada´ b˛dzie odpowied´ na pytanie, w jaki sposób i gdzie
(w czym) wykrywa´ i bada´ zobiektywizowany stosunek danej społeczno´ci do rzeczywi-
sto´ci przyrodniczej i społecznej, ba˛d´ przedmiotowo-podmiotowej
28
ujmowanej przez
j˛zyk. Czy wystarczy badanie pragmatycznej strefy j˛zyka, b˛da˛cej obiektem zaintereso-
wa´ pragmatyki lingwistycznej? Czy wystarczy tylko badanie podsystemów j˛zyka –
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

slaveofficial.keep.pl