[ Pobierz całość w formacie PDF ]
TRENDY uczenie w XXI wieku. Internetowy magazyn CODN nr 3/2005
Pedagogika
Marii Montessori
Istota Pedagogiki Montessori sprowadza się do stwierdzenia, że ponieważ każde dziecko
jest inne, powinno rozwijać się według stworzonych przez siebie, – czyli przez swoje
możliwości, kompetencje i umiejętności –
indywidualnych planów rozwojowych
tak, aby ich właściwa realizacja umożliwiała mu naukę samodzielną i efektywniejszą.
Ta myśl przewodnia determinuje
konsekwencje metodyczne
; ponieważ każde dziecko jest
inne, każde ma inne zainteresowania. Zainteresowania te pojawiają się w różnym czasie i
trwają dowolnie długo. Nie można ich wywołać zewnętrznymi działaniami, mogą zniknąć
bezpowrotnie.
Dziecko uczy się samodzielnie, jeśli jest do tego
gotowe
.
Proces nauczania jest skuteczny, gdy wokół dziecka panuje
atmosfera poszanowania dla jego wysiłku: cisza i spokój,
brak pośpiechu, oceniania i rywalizacji. Dziecko może się
skoncentrować przy wykonywanej przez siebie pracy. Ma do
dyspozycji pomoce naukowe. Nie marnuje swojej energii na
rozróżnianie fikcji od rzeczywistości.
Rolą nauczyciela
jest wskazywać dziecku jak korzystać z materiału dydaktycznego,
wprowadzać i respektować zasady swobody wyboru, rodzaju, czasu, miejsca i formy pracy,
zasady stopniowania i izolowania trudności, porządku, transferu, własnego działania i
powtarzania, samokontroli i ograniczenia.
Celem pracy nauczyciela jest pomoc w rozwijaniu indywidualnych cech osobowości
każdego dziecka, w zgodzie z obiektywnymi normami społecznymi.
Opr. Jarosław Jordan str:
1
TRENDY uczenie w XXI wieku. Internetowy magazyn CODN nr 3/2005
Robi to pomagając dziecku w osiągnięciu spontanicznej koncentracji, rozwijaniu
samodzielności i wiary we własne siły, wypracowaniu zamiłowania do porządku i do pracy,
wypracowaniu zamiłowania do ciszy i pracy indywidualnej, wypracowaniu postaw
posłuszeństwa opartego na swobodnej decyzji a nie na zewnętrznym przymusie,
uniezależnianiu się od nagrody, osiąganiu spontanicznej samodyscypliny wynikającej z
dziecięcego posłuszeństwa, formowaniu postaw wzajemnej pomocy bez egoistycznej
rywalizacji, umiłowania do rzeczywistości i otoczenia.
Dziecko nie staje się idealnym, lecz
osiąga optimum własnych możliwości rozwojowych.
Jak wiemy, ignorancja nie polega na niewiedzy, lecz na czerpaniu z wiedzy, która nie jest
prawdziwa.
W powszechnie stosowanym systemie edukacyjnym założeniem jest, że dziecko jest osobą
pasywną, zdaną na wpływy zewnętrzne, a przez to całkowicie uzależnione od kierownictwa
dorosłych. Jest to fałszywa przesłanka antropologiczna. Wynika z niej wyobrażenie
nauczycieli, jakoby mają oni obowiązek wychowywania i uczenia dzieci zgodnie z
założonymi przez dorosłych planami. Dlatego realizują tzw. programy nauczania.
Tego rodzaju działania powodują, że dziecko czuje się nierozumiane i staje się zahamowane
na skutek zniechęcenia, poczucia niższości, onieśmielania, uległości, jest uzależnione od
nagrody, dąży do władzy i posiadania, cechuje je marzycielstwo i fantazje o cechach
urojeniowych, agresywność, lenistwo itd. To powoduje, że jego początkowy zapał do nauki
mija.
Pedagogika Montessori mówi, że nauka jest nierozerwalnie związana z rzeczywistością i nie
ma nic wspólnego z fikcją i udawaniem.(Zabawy, szumnie zwane edukacyjnymi, służą
jedynie utrwalaniu umiejętności wcześniej nabytych). Pedagogika Montessori nie zadaje
pytania „czy małe dzieci potrafią się uczyć?” Pytanie, jakie należy zadać brzmi „
czy dorośli
chcą, żeby małe dzieci się uczyły
?” Pytanie niestety aktualne, choć dzieci udowadniają, że
chcą się uczyć, potrafią się uczyć i że uczą się. Dzieci wolą się uczyć o czymś niż być
zabawiane. Wolą się uczyć niż bawić. Dzieci chcą się uczyć tak bardzo, że nie rozróżniają
nauki od zabawy i – szczęśliwie – nie zwracają uwagi na pseudonaukowe spory. Po prostu –
chcą się uczyć. Pozostają w tym nastawieniu dopóki my dorośli nie przekonamy ich, że
nauka nie jest zabawą. A przecież nie powinno się uświadamiać tego dzieciom. Należy
uświadamiać to nauczycielom. Dziecko chce się uczyć wszystkiego, czego tylko może i tak
szybko, jak tylko możliwe. Pierwsze lata – do 4 roku, do 7 roku życia, charakteryzują się
Opr. Jarosław Jordan str:
2
TRENDY uczenie w XXI wieku. Internetowy magazyn CODN nr 3/2005
ogromną zdolnością do przyswajania informacji a gotowość do zdobywania wiedzy, jest
większa niż kiedykolwiek później. Tymczasem, większości nauczycieli udaje się w tym
najważniejszym dla rozwoju dziecka okresie utrzymać je starannie odizolowane od nauki.
Szczęśliwie, zanim dziecko zostanie poddane procesowi kształcenia (w przedszkolu, w
szkole) uczy się samodzielnie. Od najmłodszych lat życia dziecka, proces uczenia się
postępuje z wielką prędkością i jeśli go docenimy, będzie przebiegał w niewiarygodnie
szybkim tempie.
Tempo to można zmniejszyć ograniczając okazje do zdobywania doświadczeń. Możemy
także je zwiększyć, usuwając bariery nałożone na możliwości uczenia się, poprzez
stworzenie mądrych i nieograniczonych naszymi schematami myślowymi, warunków
kształcenia.
Życiorys Marii Montessori
Maria Montessori urodziła się 31 sierpnia 1870 r. w Chiarawall we Włoszech. Po ukończeniu
średniej szkoły technicznej, postanowiła podjąć studia medyczne, które ukończyła z
wyróżnieniem. Była pierwszą we Włoszech, kobietą-lekarzem.
W roku 1897 podjęła pracę w Klinice Psychiatrycznej Uniwersytetu Rzymskiego, podczas
której zwróciła szczególną uwagę na dzieci upośledzone umysłowo. Wkrótce natrafiła na
pracę Marca Gasparda Itarda i jego ucznia Edwarda Sequina. Dzięki pedagogice specjalnej
Sequina i Itarda, praktyce medycznej oraz dzięki doświadczeniom w pracy z dziećmi
upośledzonymi doszła do wniosku, że problem ich rozwoju i kształcenia jest raczej natury
Opr. Jarosław Jordan str:
3
TRENDY uczenie w XXI wieku. Internetowy magazyn CODN nr 3/2005
pedagogicznej niż medycznej i że wymagają one odpowiednich warunków wychowawczych,
czyli specjalnej metody pracy.
Montessori była członkiem Narodowej Ligi Wychowania Dzieci Upośledzonych Umysłowo.
Wiosną 1890 roku, Liga otworzyła w Rzymie Instytut Medyczno-Pedagogiczny Kształcenia
Nauczycieli dla Opieki i Wychowania Dzieci Umysłowo Upośledzonych, połączony ze szkołą
ćwiczeń dla 22 uczniów. M. Montessori powierzono kierowanie tym instytutem. Wkrótce
okazało się, że nauczane przez nią dzieci upośledzone umysłowo, osiągały lepsze wyniki niż
dzieci w normie. Według Montessori, przyczyną tego były odmienne metody pracy
dydaktycznej. „Pierwszym ułatwiono rozwój, gdy ich koledzy normalni byli krępowani i
unicestwiani. Sądziłam, że gdyby kiedykolwiek wychowanie specjalne, które tak cudownie
rozwinęło upośledzonych, zostało zastosowane do dzieci normalnych cud znikłby, a
przepaść dzieląca ludzi niepełnosprawnych od normalnych nigdy nie byłaby wypełniona.
Kiedy wszyscy podziwiali postępy moich idiotów, rozmyślałam nad przyczynami, które mogły
zatrzymać zdolnych uczniów szkół miejskich na tak niskim poziomie?”
Panująca we Włoszech atmosfera reform spowodowała powstanie "Instituto Romano, die
Beni Stabili", który miał za zadanie zmodernizowanie i wyremontowanie domów w dzielnicy
zamieszkałej przez rodziny robotnicze, oraz resocjalizację jej mieszkańców, w tym zajęcie
się dziećmi pozostającymi bez opieki. W tym celu w każdym domu na parterze,
postanowiono otworzyć placówkę na wzór świetlicy - przedszkola. W instytucjach tych
zamierzano zatrudnić nauczycieli, lekarzy, a nad całością miał czuwać odpowiednio
przygotowany kierownik. To stanowisko zaproponowano M. Montessori, która chętnie je
przyjęła. Montessori nazwała tę instytucję wychowawczą Case dei Bambini - Domy
Dziecięce. Pierwsze przedszkole pod tą nazwą zostało otwarte w 1907 roku. M. Montessori
spędzała w przedszkolu każdą chwilę wolną od pracy w Uniwersytecie Rzymskim i praktyki
lekarskiej. Powoli wyposażała też placówkę w dostosowane do potrzeb dzieci meble,
pomoce Itarda, Sequin'a, a także materiały własnego projektu. Po kilku tygodniach pobytu
dzieci w placówce, M. Montessori zaobserwowała zmiany zachodzące w ich zachowaniu.
Wzrastało też ich zainteresowanie materiałem dydaktycznym. Wybierały go chętniej niż
typowe zabawki. Wydarzeniem, które pracy M. Montessori nadało nowy sens, było odkrycie
zjawiska, które później nazwała
polaryzacją uwagi
. We współczesnej naukowej literaturze
pedagogicznej, miano to nosi nazwę Zjawiska Montessori. Od czasu odkrycia polaryzacji
uwagi celem jej eksperymentalnej pracy stało się wywoływanie tego zjawiska. Coraz bardziej
doskonaliła opracowany przez siebie materiał dydaktyczny. Zestaw pomocy wzbogacił się
Opr. Jarosław Jordan str:
4
TRENDY uczenie w XXI wieku. Internetowy magazyn CODN nr 3/2005
o nowe pomoce do nauki geografii, gramatyki, matematyki oraz innych przedmiotów
nauczania. Prowadząc obserwacje, Montessori zauważyła zafascynowanie dzieci ciszą i
włączyła ją do swojego systemu wychowawczego w postaci tzw.
Lekcji ciszy
.
Sukces tej nowej placówki spowodował, że rosło zainteresowanie, a to powodowało
powstawanie następnych przedszkoli i szkół. W roku 1910 podjęła decyzję o rezygnacji ze
wszystkich innych zajęć, łącznie z rezygnacją z prawa do wykonywania zawodu lekarza.
Odtąd zajęła się doskonaleniem swoich metod. Wkrótce doszło do spopularyzowania w
świecie teorii pedagogicznej Marii Montessori. W 1911 roku metodę tę zaczęto stosować w
szkołach w Szwajcarii i we Włoszech. W rok później powstały w Anglii i USA komitety
popierające jej pedagogikę. Od tej pory M. Montessori całkowicie oddaje się doskonaleniu i
propagowaniu swojej metody. Odbywa liczne podróże w celu wspierania rozwijającego się
ruchu montessoriańskiego. Efektem tych wysiłków jest powstawanie komitetów i organizacji
popierających idee Montessori. Organizowane są kursy i sympozja pedagogiczne w czasie
trwania których, Montessori prowadzi wykłady i odczyty. Powstają nowe placówki pracujące
według jej metody. W ruch montessoriański włączają się znane osobistości świata
pedagogicznego i oraz osoby będące autorytetami ówczesnych czasów.
Idea Montessori
daje początki nowym nurtom pedagogicznym
. W 1929 roku powstaje Association
Montessori International (AMI) (Międzynarodowe Stowarzyszenie Montessori), które staje się
centralną organizacją koordynującą działalność placówek i towarzystw montessoriańskich
w świecie oraz zajmującą się kształceniem nauczycieli.
Idea wychowania do wolności i
niezależności
, zawarta w metodzie stała się zagrożeniem dla rządów faszystowskich. W
1933 roku zamknięto w Niemczech wszystkie szkoły prowadzone metodą Montessori, a
napisane przez nią książki wraz z innymi spalono publicznie na placu Scheiterhaufen w
Berlinie.
Po II Wojnie Światowej, M. Montessori ponownie podjęła wysiłki w celu odrodzenia ruchu
społecznego na rzecz metody. Zaowocowały one reaktywowaniem starych i powoływaniem
nowych stowarzyszeń, ośrodków szkoleniowych, przedszkoli i szkół montessoriańskich. Za
wybitne osiągnięcia pedagogiczne i przesłane humanistyczne zawarte w ideach swojej
metody wychowawczej, Maria Montessori została wyróżniona najwyższymi odznaczeniami,
przyznawanymi przez rządy i uniwersytety wielu krajów. Była wyróżniana tytułami Doktora
Honoris Causa, na Uniwersytecie w Sorbonie otrzymała Krzyż Legii Honorowej, była
nominowana do Pokojowej Nagrody Nobla. By uczcić jej osiemdziesiąte urodziny,
zorganizowano spotkanie poświęcone zagadnieniom pedagogiki. Przerodziło się ono w
Opr. Jarosław Jordan str:
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

slaveofficial.keep.pl