- W Boga - wierze. Natomiast nie bardzo wierzę w to, co ludzie mówią o Bogu.

JAN TOMKOWSKI, MÓJ POZYTYWIZM

I.                    Pozytywizm i pozytywiści

a)      Co to jest pozytywizm?

- termin „pozytywizm” upowszechnił w historii filozofii August Comte, w jego wersji miał być raczej naukową metodą poznania świata niż jakąś doktryną filozoficzną

-Barbara Skarga wyróżnia 6 znaczeń terminu „pozytywny”, występujących u Comte’a:

·         Pozytywny czyli realny

·         Pozytywny czyli użyteczny

·         Pozytywny czyli pewny i ścisły

·         Pozytywny w przeciwieństwie do negatywnego (pragnie budować, nie burzyć)

·         Względny

·         Socjalny (dotyczy społeczeństwa, a nie jednostki)

- kogo mamy prawo nazwać pozytywistą ?

·         Człowiek, który zaufał nauce (piszący i czytający)

·         Człowiek kształcący się permanentnie, zwłaszcza w naukach przyrodniczych

·         Odrzuca to co nienaukowe, stworzone na przekór rozsądkowi, ufa nauce

·         Kieruje nim poznawcza ciekawość, często bezinteresowna

·         Entuzjasta i optymista

·         Postawa aktywna, zwraca się ku przyszłości

·         Dla pozytywisty wiedza to instrument przekształcania świata

·         Myśli o całości, ogół, nie jednostka

- pozytywistyczna Księga to gazeta

-trzy różne zastosowania terminu „pozytywizm” :

·         Jako nazwa krótkotrwałego, lecz ekspansywnego prądu literackiego (szczególnie lata 70-te), wypowiedzi programowe Świętochowskiego, początek sporu młodej i starej prasy, krytyka romantycznej poezji, hasła pracy u podstaw, pracy organicznej

·         Jako nazwa okresu w dziejach literatury polskiej 1864-1890, pozytywizm w tych latach był dominującym kierunkiem intelektualnym i artystycznym, działali zwolennicy młodej prasy np. Świętochowski, Chmielowski, Ochorowicz, jej sympatycy np. Bałucki, Sienkiewicz, Konopnicka, a także poeci romantyczny np. Lenartowicz, Ujejski, zaś osobne miejsce zajmował twórczość np. Norwida, Faleński

·         Nazwa postawy światopoglądowej występującej w twórczości co najmniej kilku pisarzy starszego pokolenia w wieku XX, cechuje poszczególne osoby, przebudowa programów

- wieku XX pozytywizm dalej istniał ( kolejne Kroniki Prusa, Gloria Victis Orzeszkowej, prace teoretyczne, książki Ochorowicza, rozprawy Świętochowskiego )

- wzajemne przenikanie się romantyzmu i pozytywizmu

- ‘groźny przeciwnik’ pozytywistów to modernizm i dekadentyzm

b)      Nie było miedzy nami pozytywisty… (wizerunki pozytywistów)

-pozytywista jako żołnierz:

·         Spór młodych ze starymi nazywano walką, kampanią, bitwą, Świętochowski nazywał publicystów młodej prasy łucznikami

·         Pozytywistyczny żołnierz to strażnik postępu

·         Spór podniesiony został do rangi wojny domowej

-pozytywista jako rewolucjonista i bojownik postępu:

·         Przełom jaki się dokonał porównywano do rewolucji

·         „My i wy” Świętochowski

       - pozytywista jako pracownik i budowniczy :

·         „praca” zmierzająca do zrealizowania pozytywistycznych idei

·         Wysiłek jednostki na rzecz zbiorowości

        -pozytywista jako lekarz:

·         Rzeczywistość popowstaniowa: brak oświaty, wrogość do nowoczesnej cywilizacji, zacofanie

·         Społeczeństwo = organizm chory

·         Lekarz psychiatra

·         Lekarze w powieściach : Szuman z Lalki, Dębowski z Dzieci

     -pozytywista jako członek orkiestry (wtf? )

·         Metafory tej używali przeciwnicy warszawskiego pozytywizmu

-pozytywista, czyli kryminalista

·         Uwaga,  żarcik : „przy wejściu z jakiegoś zebrania ktoś stwierdził, że mu zginęły kalosze. Na to odezwał się inny: „Dziwna rzecz, nie było z nami żadnego pozytywisty, a kalosze zginęły ! „

      - pozytywista, czyli ateista

      - pozytywista, czyli nie Polak

     - pozytywista, czyli nihilista

   - pozytywista, czyli błędny rycerz

     - pozytywista, czyli człowiek bez wyobraźni