- W Boga - wierze. Natomiast nie bardzo wierzę w to, co ludzie mówią o Bogu.

Jan Jakub Rousseau (1712-1778)

- Szwajcar z Genewy, rozwijający swą działalność we Francji

- nie posiadał edukacji szkolnej, żył w nędzy

- przedstawienie teorii pedagogicznych w dziele „Emil czyli o wychowaniu”

+ przedstawia dzieje edukacyjne fikcyjnego bohatera, Emila, i jego narzeczonej Zofii.

+ wg Rousseau wszystko co pochodzi od Boga jest dobre, tylko człowiek może coś zniweczyć

- pracował jako kleryk, pomocnik rzemieślnika, lokaj, guwerner

- mimo ciężkiego życia wyrobił w sobie bogatą duszę

- 1750 – pierwsze publiczne wystąpienie, zakończone sukcesem

- nauki i sztuki jako przyczyna zepsucia moralnego, twierdził że wypływają one z nieczystych źródeł, służą celą szkodliwym, wywołują złe skutki

- niewiedza, prostota mogą uszczęśliwić człowieka

Wychowanie naturalne

- wychowywać należy zgodnie z wrodzonymi skłonnościami dziecka, zgodnie z jego naturą

- dwie zasady pedagogiczne

+ wychowanie negatywne – nie zważać na istniejące tradycje, ma pozwolić na swobodne rozwijanie się natury ludzkiej w dziecku, oddalać wszystkie wpływy wewnętrzne, głównym celem jest umiejętność życia

+ wychowanie progresywne – każdy okres w życiu ma odrębne cechy i wymaga odrębnego traktowania

Okresy w życiu Emila

a) okres niemowlęctwa (do mówienia)

- pierwszymi nauczycielami są rodzice

- pozostawienie swobody ruchu, nie krępować

- karmienie dzieci przez matki, a nie mamki (wzgląd moralny)

b) okres dzieciństwa (do 12 rż)

- nie zwracać uwagi na płacz dziecka

- wychowywanie na łonie przyrody

- hartowanie jak środek zapobiegawczy przed chorobami

- rozwijanie sił fizycznych i zmysłów

- zabezpieczenie dziecka od złych wpływów środowiska zewnętrznego

- zakazy, kary, groźby są niepotrzebne

- brak regularnej nauki

- Emil nie wie co to książka, nie umie czytać

- ćwiczenie zmysłów, dotyku i czucie przez ruchliwość

- uczy się geometrii przez pomiary w polu

- mówi czysto, wyraźnie, logicznie, rysuje

- nauczyciel ma naprowadzać delikatnie, a nie uczyć

c) okres chłopięctwa (12-15 rż)

- przystępowanie do nauki poprzez pokazywanie przedmiotów

-  nauka astronomii (pokazanie wschodu i zachodu słońca), geografii (oprowadzanie po okolicy, potem Emil rysuje mapy), fizyki (doświadczenia, do których Emil sam przygotowuje przyrządy)

- jedyną książka jest Robinson Krouze, ponieważ przedstawia wychowanie naturalne człowieka w samotności

- zwiedzanie warsztatów, przypatrywanie pracy rzemieślników, wyuczanie się rzemiosła

d) okres młodzieńczy (15-20 rż)

- wychowanie moralne

- rozwijanie miłości samego siebie, ale nie wywyższać się

- nauka uczyć wobec innych osób

- budzi w sobie pojęcie dobra i zła pod wpływem sympatii i życzliwości innych ludzi

- poznanie istnienia Boga, które ma być środkiem utrzymania czystości moralnej

- nabywanie wiadomości historycznych, literackich, językowych

Wychowanie kobiet

- kobieta jest równa mężczyźnie

- zadaniem kobiety jest bycie matką i żoną

- musi być chowana w taki sposób, by podobała się Emilowi i umiała spełniać obowiązki domowe

- chowana na łonie rodziny

- od młodości wychowywana w duchu religijności

- kształcona praktycznie, poznać życie światowe, bale, itp.

- biegła w zajęciach kobiecych (szycie, gotowanie)

- ma być przystosowana do życia rodzinnego i społecznego, a nie do życia klasztornego

Wpływ i wartość Emila

- ukazał się w 1762 roku

- książka skazana na spalenie przez kata, a autora uwięzienie ( przez to Rousseau musiał uciekać z Francji)

- uznanie w oczach filozofów

- obok genialnych prawd o wychowaniu znajdują się rażące błędy dla epoki (np. uczenie religijności dopiero w wieku 15 lat, pozostawienie wyboru religii, przewaga zasady negatywnościà traci się najlepsze lata na naukę)

- skrajny kosmopolityzm i antyspołeczność w wychowaniu

- Emil ma charakter ogólny, filozoficzny, ogólnoświatowy

- mimo swoim teorią w Emilu, Rousseau kazał szkolić polską młodzież w szkole publicznej, bezpłatnej, jednakowej dla wszystkich,

- na czele edukacji Emila ma stać grono wybitnych nauczycieli zarządzający szkołą, ustalać ich kierowników

- Emil jest napisany w sposób przekorny do ówczesnego społeczeństwa, mimo to wiele rodziców wychowywało swoje dzieci w opisany sposób

- prawdy płynące z Emila:

+ dziecko ma swoje prawa, które muszą być szanowane przez starszych,

+ pierwszeństwo w wychowaniu ma zdrowie

+ wychowywać należy od wczesnych lat

+dziecko ma prawo do swobody

+ wychowawca musi znać naturę dziecka

Dzięki Emilowi zmieniła się na stałe cała myśl pedagogiczna, której podstawą stało się rozwijanie dziecka, a nie tylko jego kształtowanie.