- W Boga - wierze. Natomiast nie bardzo wierzę w to, co ludzie mówią o Bogu.

Jan Jakub Rousseau ( III etap oświecenia)

·         J.J.R. to szwajcar, antyteza Monteskiusza. Charakteryzuje go irracjonalizm, psychologizm, intuicjonizm – poznanie nie przez rozum. Serce, dusza, emocje, instynkty to coś czego powinniśmy się trzymać i tego mamy się słuchać. W nas tkwią normy mówiące co jest dobre.

·         Człowiek jest altruistą  i jest dobry z natury. Słuchając głosu serca czyni się dobrze.

·         Abstrakcyjność, ahistoryczność – opisuje jak jest.

·         2 nurty interpretacji prawa natury:

a)      Wolter – wolność i własność to krzyk natury, prawo natury liberalne, elitarne, bogaty jest wolny

b)      Rousseau – egalitarny i plebejski charakter, równość w związku z wolnością, równa wolność. Własność to gwałt na naturze, nie wynika  z niej.

·         Ludzka natura jest tłamszona, cywilizacje są zagrożeniem dla dobrej natury człowieka, bo skupiamy się na głosie zewnętrznym. Degeneracja człowieka następuje wraz z rozwojem świata.

·         Problemem było pojawienie się własności prywatnej – podział na bogatych i biednych. Prawo i organy miały chronić biednych, ale zostały zmonopolizowane przez bogatych i stąd podział na rządzących i rządzonych – państwo nie powstało z umowy społecznej, był to rozwój naturalny. Stan natury to stan szczęścia, który nie powróci.

Mimo to, należy:

1)      Kształcić młodych ludzi, aby zachowali możliwość kierowania się sercem.

2)      Umowa społeczna sposobem naprawy państwa. Jedyną podstawą do rządzenia jest zgoda. Każdy wnosi to co ma i zawiera umowę – powstaje wspólnota i pojawia się wolność cywilna. To co mamy ulega przekształceniu. Wspólnota to wszyscy ci, którzy zawierali umowę, zwierzchnikiem będzie WSPÓLNOTA – podlegając wspólnocie podlegam wszystkim, czyli nikomu konkretnemu. Jednostka to członek wspólnoty jednocześnie ją tworząca.

·         Równość w powiązaniu z wolnością jest najważniejsza!

·         Wspólnota by móc działać potrzebuje woli – woli powszechnej. Jest to pogląd wspólnoty na sprawy istotne dla wspólnoty. Wola musi płynąć od członków, ale jest ogólna co do przedmiotu, bo dotyczy ogólnych spraw istotnych dla wszystkich. Wola powszechna wyraża się w prawie – ludzie się schodzą, dyskutują i ustalają.