- W Boga - wierze. Natomiast nie bardzo wierzę w to, co ludzie mówią o Bogu.

          Wybitny polski lekarz, pisarz, działacz społeczny, a przede wszystkim pedagog, Janusz Korczak żył w latach 1878 – 1942. Urodził się jako Henryk Goldszmit w Warszawie, w zasymilowanej rodzinie żydowskiego adwokata Józefa Goldszmita. Z powodu zawirowań historycznych i zaniedbań nie są dokładnie znane daty jego urodzin i śmierci. Jako dziecko uczęszczał do Szkoły Podstawowej, a później do ośmioklasowego gimnazjum w Warszawie. Beztroskie czasy skończyły się dla przyszłego pedagoga wraz ze śmiercią ojca w 1896 roku. Aby pomóc w utrzymaniu rodziny, zaczął dawać korepetycje.

            W 1898 wziął udział w konkursie na sztukę teatralną. Konkurs ogłoszony został przez Kurier Warszawski. Wysłał czteroaktowy dramat Którędy? i podpisał się pseudonimem Janasz Korczak. Błędowi zecera, który przerobił Janasza w Janusza, a także lekturze powieści Kraszewskiego Historia o Janaszu Korczaku i pięknej miecznikównie zawdzięcza swój późniejszy pseudonim. Pod koniec 1899 roku został aresztowany za działalność w czytelniach Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności.

        W lutym 1900 roku pod pseudonimem Hen – Ryk zaczął współpracować z tygodnikiem satyrycznym Kolce. Współtworzył sensacyjną powieść Lokaj. Rok później zaczął pisać felietony, a także ukazała się powieść Dzieci ulicy. Dzieło to drukowane było w odcinkach w Czytelni dla wszystkich, a następnie została wydana w formie książki. W tygodniku Głos był felietonistą, gdzie prowadził rubrykę Na widnokręgach. Na łamach Głosu zaczęła ukazywać się powieść w odcinkach Dziecko salonu, przynosząc swojemu autorowi światowy rozgłos. W 1906 ukazała się w wydaniu książkowym.

        W roku 1898 rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Carskiego w Warszawie. Rok później wyjechał do Szwajcarii, aby móc poznać bliżej działalność i twórczość Johanna Heinricha Pestalozziego. J.H. Pestalozzi był znanym szwajcarskim pedagogiem, twórcą nowożytnego systemu i metod nauczania początkowego, zwanym także ojcem szkoły ludowej. Będąc w Szwajcarii szczególnie zainteresował się szkołami i szpitalami dziecięcymi, a także bezpłatnymi czytelniami pism dla dzieci i młodzieży. Po zdaniu obowiązkowego egzaminu w marcu 1905 otrzymał dyplom lekarski. W tym samym roku jako lekarz brał udział w wojnie rosyjsko – japońskiej. Za swoją służbę awansował do stopnia majora. W Warszawie pracował jako pediatra. Nie unikał biedniejszych części miasta. Potrafił biednych leczyć za darmo, a od bogatych zarządać wysokiego wynagrodzenia. Z Samuelem Goldflamem podjął szeroką działalność społeczną. W międzyczasie podnosił kwalifikacje w Berlinie, gdzie odbywał praktykę i uczęszczał na wykłady, za które sam płacił. Praktykę odbywał na oddziałach dziecięcych. A także analizował sposoby pracy w specjalistycznych zakładach wychowawczych.

            Skutkiem jego działalności społecznej i pedagogicznej była decyzja o nie zakładaniu rodziny. Uważał, że wszystkie dzieci, przez niego leczone i wychowywane są jego.

            Był w szesnastoosobowej grupie założycielskiej Haszomer Hacair, powstałej w 1916 w Wiedniu, żydowskiej organizacji skautowej. W 1925 wstąpił do wolnomularstwa. Należał do Międzynarodowej Federacji Gwiazda Morza, powołanej aby pogodzić wszystkich ludzi, których dzielą bariery religii i poszukiwać prawdy przy zachowaniu szacunku dla drugiego człowieka.

            Jako pierwszy w 1926 założył i redagował wraz z dziećmi czasopismo Mały Przegląd, którego redaktorem naczelnym był do 1930, a samo czasopismo istniało do 1939 roku. Mały Przegląd był dodatkiem do Naszego Przeglądu i był unikalnym periodykiem dla dzieci i młodzieży. Niestety pismo nie było dobrze przyjęte w sanacyjnej Polsce, ze względu na żydowskie pochodzenie redaktora naczelnego. Od 1930 roku miejsce Korczaka zajął jego sekretarz i wieloletni przyjaciel Igor Newerly.

            W latach 1914 – 1918 był najmłodszym ordynatorem szpitala dywizyjnego na froncie ukraińskim. Później pracował w przytułkach dla dzieci ukraińskich pod Kijowem. Między innymi był opiekunem w domu wychowawczym dla chłopców, prowadzonym przez Marynę Rogowską Falską. W 1918 roku Korczak wrócił do Warszawy.

            Od 1919 do 1936 wraz z Martyną Falską współprowadził Nasz Dom, sierociniec dla dzieci polskich, gdzie stosował nowatorskie metody pedagogiczne.

            W okresie między 1935 a 1936 był autorem popularnych pogadanek radiowych, zwanymi Gadaninami Starego Doktora. Niestety audycje zostały zdjęte z anteny, gdy słuchacze zaczęli wyrażać niezadowolenie z powodu odmienności etnicznej  ich autora. Jednak we wrześniu 1939 roku był prelegentem w Polskim Radiu. 

              Jeszcze przed wojną zdążył wydać: Pedagogikę żartobliwą, Moje wakacje i Gadaninki radiowe Starego Doktora. Był autorem wielu publikacji o dzieciach i książek dla dzieci, tłumaczonych na wiele języków. W Polskim Radiu wygłaszał pogadanki wychowawcze i obyczajowe.

              W połowie lat trzydziestych odwiedził Palestynę. Myślał poważnie o opuszczeniu Polski. Powodem był nacjonalizm i antysemityzm, a co za tym idzie segregacja rasowa, na przykład na uczelniach. Te dwie przyczyny nie stwarzały dobrego klimatu dla społecznej i pedagogicznej pracy Korczaka.

             7 października 1912 roku założył i prowadził w Warszawie wraz ze Stefanią Wilczyńską Dom Sierot dla dzieci żydowskich. Dom został wybudowany przez Towarzystwo Pomocy Dla Sierot specjalnie  na rzecz jednostki kierowanej przez Korczaka. Gdy Warszawa była okupowana przez hitlerowców Dom Sierot został przeniesiony do Getta. W czasie przenosin Korczak został aresztowany i osadzony w Pawiaku, po kilku miesiącach za kaucją został zwolniony. Ze swoimi wychowankami został do końca. Nie zdecydował się opuścić swoich dzieci, choć dawano mu taką możliwość.  Nie chciał. Rankiem 6 sierpnia 1942 roku szło 192 dzieci wraz z Korczakiem i dziesięciorgiem opiekunów na Umschlagplatz, skąd wywieziono ich i spalono w komorach gazowych w Treblince. 

3