[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Uniwersytet Łódzki
Wydział Nauk O Wychowaniu
Instytut Psychologii
Rok II
Semestr IV
Psychologia rodziny
[wykłady]
Prof. Dr hab. Iwona Janicka
 =P
SYCHOLOGIA
R
ODZINY
=
prof. Iwona Janicka
W
YKŁAD
1
MałŜeństwo (definicje):
·
formalne – związek dwojga ludzi róŜnej płci/ grupa społeczna składająca się z kobiety
i męŜczyzny
·
aspekt społeczny – małŜeństwo opiera się na współdziałaniu partnerów w róŜnych
sferach Ŝycia
perspektywa rodzinna – małŜeństwo zmierza do stworzenia większej grupy
społecznej, którą jest rodzina
·
teorie cybernetyczne – małŜeństwo jako system, nie stanowi sumy indywidualnych
cech męŜa Ŝony lecz jest wynikiem zachodzących między nimi interakcji, system
wymiany informacji
·
socjologiczne – akcentują cele i zadania małŜeństwa oraz relacje nieformalne między
partnerami. Zadania małŜeństwa: reprodukcja biologiczna, uprawnienia seksualne –
ekskluzywność seksualna, przekazywanie wartości kulturowych z pokolenia
na pokolenie
·
prawne – związek prawny męŜczyzny i kobiety mający na celu stworzenie rodziny,
określony prawem obowiązującym w danym społeczeństwie oraz nakazami i normami
ustanowionymi przez państwo lub przez państwo i kościół
·
stanowisko kościoła – związek nierozerwalny, uświęcony przez Boga, określający
swoiste prawa i obowiązki dla małŜonków, takie jak: wspólne poŜycie, wzajemna
pomoc i miłość, zakaz pozamałŜeńskich związków seksualnych, brak moŜliwości
rozwodu. Nie wyklucza znaczenia więzi przedmiotowej.
·
Mał
Ŝ
e
ń
stwo – zinstytucjonalizowana forma współ
Ŝ
ycia kobiety i m
ęŜ
czyzny nadaj
ą
ca
im okre
ś
lone prawa i obowi
ą
zki zgodne z normami prawnymi, religijnymi,
obyczajowymi
W małŜeństwie występuje (obok emocjonalnej) usankcjonowana prawnie zaleŜność
obejmująca wspólnotę materialną.
Z małŜeństwem związane są wzorce zachowania (przejęte na ogół od rodziców, opiekunów),
które aktywizują się w momencie wejścia w rolę Ŝony/męŜa.
Kryteria wyznaczaj
ą
ce rodzaj mał
Ŝ
e
ń
stwa:
1.wybór małŜonka
- endogamiczne i egzogamiczne
- homogamiczne i heterogamiczne (podobieństwo lub nie zainteresowań, upodobań,
religijności, hierarchii wartości itd.; homogamiczne trwalsze niŜ heterogamiczne)
2.hierarchia prestiŜu i władz
- patriarchalne
- matriarchalne
- egalitarne
(*męŜczyźni są najbardziej zadowoleni z małŜeństwa patriarchalnego, a kobiety
małŜeństwa egalitarnego, gdyŜ potrzebują wsparcia)
3.dziedziczenie nazwiska, prestiŜu i majątku
- patrylinerane
- matrylinearne
Struktura mał
Ŝ
e
ń
stwa
1. monogamia(najbardziej właściwa, nawet przy poligamii silna więź występuje tylko
między jedna parą)
2. poligamia
- poliginia (1 męŜczyzna + kilka kobiet)
- poliandria (1 kobieta + kilku męŜczyzn)
3. małŜeństwa grupowe – komuny (w przypadku związków, w których przynajmniej jeden
z partnerów ma ex-Ŝonę/męŜa, tworzy się wtedy szersza sieć połączeń, szczególnie,
gdy są dzieci z pierwszego związku)
4. wspólnoty mieszkaniowe (single prowadzące wspólne gospodarstwo domowe)
Rola mał
Ŝ
e
ń
stwa
·
realizuje zadania jednostek i społeczeństwa
·
zaspakaja potrzeby psychiczne partnerów:
·
uznania i wartości
posiadania, przynaleŜności, bezpieczeństwa
·
przekazywania Ŝycia (tworzenia rodziny)
·
stanowi o ekskluzywności seksualnej (męŜczyźni w wiązkach niezalegalizowanych
nie zawsze identyfikują się jako ojciec, gdy partnerka zachodzi w ciąŜę, a męŜowie
zawsze)
·
stwarza istotne mikrośrodowisko dla rozwoju dzieci
·
akcydentalna (ekonomiczna, opiekuńcza, rekreacyjna, religijna)
(*obecnie uwaŜa się, Ŝe najwaŜniejsza jest funkcja ekonomiczna, najbardziej wpływa
ona na trwałość małŜeństwa i relacje między partnerami, pieniądze zapewniają
moŜliwość posiadania własnego mieszkania, zaspokajania podstawowych potrzeb,
co wpływa pozytywnie na związek)
Funkcje małŜeństwa: Parson
·
ekspresywna (zaspokajanie potrzeb psychicznych)
·
instrumentalna (zdobywanie środków koniecznych do egzystencji)
Funkcje mał
Ŝ
e
ń
stwa: S
ę
k
·
wzajemne zaspokajanie potrzeb (emocjonalnych, seksualnych, psychicznych,
społecznych)
pomoc w realizacji celów indywidualnych (zawodowych, prestiŜowych,
samorealizacyjnych)
·
tworzenie ekonomicznych podstaw rodziny
·
posiadanie i wychowywanie dzieci
·
Mał
Ŝ
e
ń
stwo jej i jego
·
doświadczenia męŜczyzn i kobiet w małŜeństwie są róŜne i inaczej postrzegane
·
męŜczyźni: odbierają małŜeństwo znacznie pozytywniej niŜ kobiety, wyciągają
teŜ więcej korzyści ze związku, Ŝonaci męŜczyźni są szczęśliwsi, zdrowsi, lepiej
zarabiają, otrzymują więcej wsparcia emocjonalnego i intymności od swoich Ŝon niŜ
sami im dają; rzadziej niŜ kobiety występują o rozwód
·
kobiety: przyjmują postawę zadowolonego niewolnika – porównują się z innymi
kobietami, a nie ludźmi ogólnie, nie oczekują więcej niŜ ona i uwaŜają, Ŝe skoro
wszystkie kobiety gotują to tak musi być
Funkcje małŜeństwa: Adamski
·
istotne (prokreacyjna, socjalizacyjna, emocjonalna)
·
Modele mał
Ŝ
e
ń
stwa
(podstawa do wnioskowania o jego trwałości)
1. tradycyjny
·
najlepszy z punktu widzenia trwałości
·
sztywność podziału ról na kobiece i męskie
·
zaleŜność i podporządkowanie się kobiety (im większa zaleŜność, szczególnie
finansowa, tym większa trwałość małŜeństwa)
nie wymagana więź emocjonalna między małŜonkami (dominuje więź przedmiotowa)
·
celem małŜeństwa: prokreacja
2. partnerski
·
·
powoduje najwięcej konfliktów i nieporozumień, często nieakceptowany przez
męŜczyzn
·
niezbędna jest bardzo dobra komunikacja – codzienne ustalanie podziału obowiązków
·
egalitaryzm i partnerstwo
·
więź podmiotowa (emocjonalna)
·
cel: zaspokajanie wzajemnych potrzeb psychofizycznych, podtrzymywanie więzi
z małŜonkiem
·
określony pracą zawodową kobiet – wtedy obowiązki domowe muszą być
wykonywane wspólnie
(* kobiety pracy – pracują, Ŝeby zarabiać, realizować się, ale bardzo waŜna dla nich
jest prowadzenie domu
* kobiety kariery – nie uwzględniają i nie wykonują w ogóle obowiązków
domowych, skupiają się na pracy, często ich związki to odwrócony model tradycyjny)
(* generacja kanapkowa – okres ok. 40 lat, kiedy człowiek zmuszony jest
funkcjonować w trzech płaszczyznach: praca, opieka nad dziećmi i opieka
nad starzejącymi się rodzicami, drugi moment zwiększonego zagroŜenia rozwodem)
3. otwarty
·
związek dwojga przyjaciół, autonomicznych względem siebie
·
pełna swoboda we wszystkich dziedzinach Ŝycia (komunikowanie o wszystkich,
nawet bardzo intymnych kwestiach, a takŜe o szczegółach poza małŜeńskiego poŜycia
seksualnego)
brak ekskluzywności seksualnej
·
cel: zaspokajanie własnych potrzeb
·
nastawienie na jakość związku, a nie na status materialny i dzieci
Najwięcej konfliktów i problemów występuje kiedy on i ona mają róŜne wzorce rodzinne.
4. zmienny
·
·
optymalny model małŜeństwa
·
nie jest sztywny i niezmienny (układ między małŜonkami zmienia się bo zmieniają się
warunki Ŝycia diady, oczekiwania i potrzeby partnerów)
·
model dostosowujący się do dynamiki funkcjonowania małŜeństwa
·
najlepiej, kiedy małŜonkowie początkowo, kiedy funkcjonują jako para, najlepszy jest
układ partnerski, kiedy rodzi się dziecko – tradycyjny, zaś kiedy dziecko idzie
do przedszkola – znów partnerski, kobieta wraca do pracy
(*niedogodnością tego modelu są trudności z powrotem do modelu partnerskiego,
kiedy męŜczyzna przyzwyczai się do modelu tradycyjnego, dlatego bardzo waŜna jest
komunikacja między partnerami)
Zalety zmiennego modelu:
·
sprzyja powodzeniu małŜeństwa
·
zabezpiecza naturalna potrzeby partnerów wyznaczona róŜnicami płci a jednocześnie
dopuszcza elastyczność w podejmowaniu zadań małŜeńsko-rodzicielskich
oboje w związku czują się potrzebni i niezbędni (szczególnie w momencie,
kiedy stosują model tradycyjny)
·
Znaczenie modelu do diagnozy mał
Ŝ
e
ń
stwa
Model małŜeństwa stanowi:
·
jakości relacji między małŜonkami
·
zgodność modelu małŜeństwa
niezgodność modelu małŜeństwa
(główna przyczyna problemów i nieporozumień w małŜeństwie)
·
bywa zewnętrznym wyrazem wyzwalających się w czasie trwania związku pewnych
cech i właściwości partnerów
(nie na początku związku, ale dopiero po jakimś czasie, na ogół kiedy pojawia się
dziecko, gdy rośnie liczba zadań obciąŜających małŜonków ujawniają się pewne
problemy, potrzeby i oczekiwania, które wcześniej były ukryte)
·
Literatura:
1.Janicka
Przeobra
Ŝ
enia współczesnego mał
Ŝ
e
ń
stwa
2.Janicka
Psychologia mał
Ŝ
e
ń
stwa
3.Plopa Intymność
a jej i jego satysfakcja ze zwi
ą
zku mał
Ŝ
e
ń
skiego
4.Janicka
Psychologia w słu
Ŝ
bie rodziny
*Plopa
Psychologia rodziny
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

slaveofficial.keep.pl