- W Boga - wierze. Natomiast nie bardzo wierzę w to, co ludzie mówią o Bogu.

J. J. Rousseou – pedagog. naturalistyczna

Koncepcja wychowania polegająca na utożsamianiu procesu wychowania jednostki z dostosowaniem się wychowawcy do toku jej naturalnego i spontanicznego rozwoju. Rousseou i L. Tołstoj głosili hasła negatywnego wychowania, tj. rezygnacji z oddziaływania pedagogicznego i pozostawienia dzieciom pełnej swobody (byli to twórcy swobodnego wychowania). Mniej skrajni przedstawiciele, Komeński czy Pestalozzi, zakładali że skuteczność działalności wychowawczo dydaktycznej wzrasta w miarę jak nawiązuje się do „natury” dziecka i postępuje w sposób zgodny z prawami natury.

J. J. Rosseou – zasługi pedagogiczne.

Obrońca praw człowieka i jego spontanicznego rozwoju. Ur. w Genewie w 1712 r. wychowywał się bez rodziców, nie otrzymał systematycznego wykształcenia. Wiedzę uzyskał na drodze samokształcenia, prowadził życie tułacze. Twórca pedagogiki naturalistycznej. Wg niego ludzie rodzą się dobrzy i równi. Złe i nierówność wprowadza cywilizacja. Rozwiązaniem jest obalenie ustroju feudalnego, każdy obywatel jest współtwórcą państwa, powołuje lub odwołuje władzę lub tworzy ją dla siebie. Celem wychowania nie jest urabianie wg. przyjętych wzorów ani przygotowanie do określonego zawodu. Ma kształcić człowieka poprzez wyzwolenie jego naturalnych i indywidualnych sił. Zadaniem wychowawcy jest umożliwienie samoistnego rozwijania się osobowości dziecka. zalecał wychowanie czasowe przez rodziców. Do 12 roku życia dziecko powinno spędzać czas na zabawach i ćwiczeniach fizycznych, odnajdywać siebie i samemu dochodzić prawdy o świecie. Od 12 roku życia przewidywał dla chłopców systematyczną naukę wiedzy użytecznej, rozwijanie zainteresowań. Rousseou nie podawał dokładnego programu nauczania. Podjął ostrą krytykę feudalizmu, wskazywał drogę obalenia różnic stanowych. Sądził, że przez wychowanie nowych lepszych ludzi można stworzyć nową epokę prawdziwej kultury i sprawiedliwości społecznej.

„Emil czyli o wychowaniu”, „Wyznania”